Digitaal pesten is de schrik van de 21ste eeuw

Digitaal pesten

Vrijdag 19 juli heeft Melissa van Buuren van psychologiepraktijk van Buuren met de luisteraars van 100%NL gesproken over digitaal pesten.

Heel veel kinderen worden gepest. En niet alleen kinderen, pesten komt ook voor op het werk, thuis bij volwassenen en oudere mensen.

Wat is pesten eigenlijk. Pesten is het gedrag waarbij iemand herhaald en gedurende langere tijd door anderen bejegend wordt op manieren die leiden tot fysieke verwonding en/of psychisch lijden. Dit kan variëren van woordgrapjes tot structureel geweld en afpersing. In extreme gevallen kan het leiden tot zelfdoding van het slachtoffer. Best heftig dus!!!!

Er zijn drie dingen die opvallen bij pestgedrag bij kinderen:
 

  • Ten eerste zie ik een toename van gebruik van smartphone bij kinderen vanaf jonge leeftijd zonder dat ze de consequenties van hun gebruik kunnen overzien.
  • Ten tweede zie ik een verschuiving van pesten van het schoolplein naar de smartphone
  • Ten derde zie ik dat ouders en andere opvoeders te weinig met hun kind(eren) praten over het gebruik van sociale media en regels opstellen met hun kind(eren)

Tegenwoordig is de smartphone niet meer weg te denken, ook niet onder kinderen en jongeren. De huidige generatie kinderen weet niet beter dan dat er internet en mobiele telefoons zijn. Deze generatie is een echte netwerkgeneratie, ze zijn gewend om constant online te zijn. “Google-onderzoek” laat zien dat in Nederland kinderen gemiddeld 10 jaar oud als zij hun eerste smartphone krijgen en ik zie dat ook in mijn praktijk. Kinderen oefenen er hun sociale competenties, krijgen meer zelfvertrouwen en worden zelfbewuster. Echter, ontmoeten ze vreemden online, dan zijn ze daar niet op voorbereid. Zeker wanneer er sprake is van cyberpesten door leeftijdsgenoten. Alleen met duidelijke regels is negatief gedrag in te perken. Ouders moeten het goede voorbeeld tonen en het kind inzicht geven wat wel en niet mag op WhatsApp. Facebook, Instagram of andere sociale media. Regels moet je samen met je kind opstellen en samen nakomen.

Kinderen kunnen consequenties van hun gedrag nog moeilijk inschatten, rond de middelbare school leeftijd gaan ze dat beter ontwikkelen. Betekent dit dat je je kind moet verbieden om een smartphone te krijgen? Neen! Maar net zo goed als je je kind niet onvoorbereid op de fiets naar school laat gaan lijkt het me verstandig om je kind voor te bereiden op het gebruik van de smartphone: zowel de positieve als de negatieve kanten van de smartphone.

Het pesten heeft zich verschoven van het schoolplein naar de smartphone. Het signaleren van pesten is altijd moeilijk geweest. Het bestaat al heel lang, het gebeurt op alle leeftijden en klassen van de samenleving. Toch werd pesten vroeger sneller door ouders en leerkrachten gesignaleerd.Daarbij zijn er heftigere nieuwe vormen van pesten bijgekomen zoals het versturen van vervelende appjes, het aanmaken van nep- en haatprofielen, het verspreiden naaktfoto’s en zelfs Banga lijsten. Wat nu echt anders is, is dat pesten 24/7 door kan gaan, dat het bericht vaak onder veel mensen verspreid wordt en dat het woord “trut” dat vroeger met stoepkrijt op de speelplaats werd gezet, op internet niet door de regen wordt weggespoeld. Vooral meisjes worden slachtoffer van online pesten, ongeveer twee keer zoveel dan jongens, de effecten op het zelfbeeld van jongens en meisjes zijn hierdoor vaak negatief. Ik zie deze “kinderen” vaak vele jaren later terug in mijn praktijk. De psychische gevolgen zijn groot.

Tenslotte is het goed dat kinderen goed voorgelicht worden over hoe ze het beste met sociale media kunnen gaan en welke gevaren ermee gepaard gaan. Ouders besteden teveel tijd online door, wat veelal op een smartphone gebeurd. Als ouder ben je een rolmodel. Als je kind ziet dat jij veel gebruik maakt van je smartphone, neemt een kind dat al snel over. Het kind weet niet beter dan dat het normaal is. Ik hoor ouders vaak zeggen ‘mijn kind zei onlangs nog tegen mij, zit je nu alweer op je telefoon?’. Kinderen wijzen ouders terecht op hun online gedrag. De vraag is gebeurd dit andersom ook? Ik denk dat veel ouders kinderen er wel op wijzen dat ze veel gebruik maken van hun smartphone, maar dat zij onvoldoende zicht hebben wat er op de smartphone gebeurd.

Hier hebben kinderen hulp bij nodig van ouders, opvoeders, docenten, scholen en hulpverleners bij nodig:

• Praat regelmatig en onbevooroordeeld met je kind over het gebruik van internet. Stel vragen en toon interesse over wat je kind online doet;
• Laat je kind voelen en merken dat je hem of haar serieus neemt. Leg je eigen telefoon even weg als ze komen praten en geef je kind de tijd die het nodig heeft;
• Vertel je kind direct bij je aan de bel moet trekken als ze online worden gepest en dat zij zich nooit hoeven te schamen;
• Stel samen regels op over het gebruik van de smartphone;
• Geef informatie over cyberpesten en moedig ze aan om aan de bel te trekken wanneer zij hiermee te maken krijgen;
• Zet de computer thuis op een plek waar je in de gaten kan houden wat je kind online aan het doen is;
• Vertel je kind dat je mogelijk zijn of haar online activiteiten in de gaten wilt houden als zich hier een reden voor aan doet;
• Maak je kinderen duidelijk dat pesten onacceptabel gedrag is.

En niet onbelangrijk natuurlijk wat kunnen kinderen doen om dit gedrag te voorkomen. Geen smartphone nemen is niet een optie. We leven in de 21e eeuw nu. Er zijn veel tips en adviezen te vinden, wat ik het belangrijkste vind is:

• Maak het bespreekbaar: probeer steun te zoeken bij je ouders of een ander persoon die je vertrouwt. Blijf niet alleen met je problemen zitten;
• Ga niet in op de pesterijen en pest niet terug. Hoe verleidelijk het soms ook lijkt, in de meeste gevallen wordt het pesten dan juist erger;
• Let op met het doorgeven van gevoelige informatie. Denk aan wachtwoorden, persoonlijke informatie of foto’s;
• Voorkom cyberpesten door je privacy instellingen aan te passen. Hiermee voorkom je dat beelden of informatie uit je profiel gebruikt wordt om te pesten. Om te voorkomen dat personen die je niet kent contact met je opnemen, kun je bepalen of je profiel al dan niet vindbaar is via zoekmachines;
• Blokkeer of verwijder de pester;
• Verzamel bewijsmateriaal van de pesterijen om vervolgens in gesprek te kunnen gaan met de ouders van de pester. Dus verwijder geen berichten/bewijsmateriaal;
• Schoon je vriendenlijst op. Meestal bestaat deze lijst uit veel personen die niet echt vrienden zijn en mogelijk ook slechte bedoelingen kunnen hebben;
• Licht de directeur, schoolpsycholoog en/of docent in van de pesterijen;
• In zeer ernstige gevallen is het verstandig om de politie in te lichten.

Het is belangrijk om te weten wat een kind online uitspookt. Kinderen die online gepest worden zijn vaak makkelijk in het geven van persoonlijke informatie en foto’s en veel online pesters zien vaak niet de gevolgen van hun daden in. Daarbij zijn de daders van online pesters in veel gevallenkinderen die niet gecontroleerd worden door een volwassenen.

Wat ik ook zou aanraden is het volgen een brugklastraining, een sociale vaardigheidstraining, en/of een assertiviteitstraining zodat je beter leert om beter om te gaan met pesten.